6 marca 2016 miała miejsce 90. rocznica urodzin Andrzeja Wajdy - jednego z najwybitniejszych reżyserów XX wieku. Twórca "Człowieka z żelaza" od początku wspiera Legalną Kulturę, a my bardzo cieszymy się mając oparcie w nestorze polskiego kina i jesteśmy dumni mogąc promować jego filmy dostępne z legalnych źródeł.

W 2013 roku mieliśmy okazję porozmawiać z Andrzejem Wajdą podczas premiery obrazu "Wałęsa. Człowiek z nadziei". - Jeśli nasze filmy mają coś do powiedzenia, jeżeli coś chcą Wam zakomunikować, dajcie nam szansę zrobić następne - mówił zachęcając internautów do korzystania z legalnych źródeł.



Mimo natłoku pracy Andrzej Wajda znalazł również czas, by nagrać jeden z najbardziej szczerych i wzruszających spotów "W czerni kina". 



A specjalnie dla Was z okazji urodzin przejrzeliśmy zasoby legalnych źródeł i znaleźliśmy 21 filmowych propozycji - od szkolnych etiud Andrzeja Wajdy po "Katyń". A jako dodatek kilka dokumentów poświęconych jego twórczości.

Urodzony w 1926 roku w Suwałkach Andrzej Wajda w dorosłość wchodził w cieniu II wojny światowej, nieświadomy śmierci ojca zabitego przez Rosjan w Katyniu. Jako nastolatek działał w AK równolegle pobierając nauki na tajnych kompletach. Po zakończeniu wojny zdecydował się na studia malarskie w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Po trzech latach, w 1949 roku zrezygnował z nauki i przeniósł się na studia reżyserskie w Łódzkiej Szkole Filmowej. Odkrywając tajniki reżyserskiej profesji zrealizował kilka etiud filmowych. Dwie z nich - "Kiedy ty śpisz" i "Zły chłopiec" - znajdziemy w zbiorach szkolnych filmów na filmpolski.pl

Pełnometrażowym debiutem fabularnym reżysera było zrealizowane w 1954 roku "Pokolenie" na podstawie powieści Bohdana Czeszki. Film ten zapoczątkował słynną trylogię wojenną reżysera, na którą składają się także "Kanał" i "Popiół i diament". Mający swoją premierę w 1956 roku "Kanał" otrzymał Srebrną Palmę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes, zapoczątkowując zjawisko polskiej szkoły filmową i zwracając uwagę świata na polską kinematografię. Powstały dwa lata później, na kanwie powieści Jerzego Andrzejewskiego, "Popiół i diament" zdobył nagrodę Międzynarodowej Federacji Krytyków Filmowych na MFF w Wenecji. To arcydzieło polskiego kina dostępne jest w wersji z audiodeskrypcją w serwisie Adapter.pl.

Zapoczątkowane filmem "Niewinni czarodzieje" lata 60. to w twórczości Wajdy okres ugruntowywania pozycji jednego z najważniejszych reżyserów polskiego kina i pierwsze propozycje zagraniczne. W 1962 roku reżyser nakręcił w Jugosławii "Powiatową Lady Makbet" zaliczaną dziś do kanonu tamtejszej kinematografii. W tym samym roku powstała nowela "Warszawa" stanowiąca część międzynarodowej koprodukcji "Miłość dwudziestolatków", w realizacji której obok Andrzeja Wajdy wzięli udział François Truffaut, Renzo Rossellini, Marcel Ophuls i Shintaro Ishihara.

W 1965 roku powstaje kolejne z wielkich dzieł Wajdy - opowiadające o losach polskich szwoleżerów u boku Napoleona Bonaparte "Popioły" na podstawie powieści Stefana Żeromskiego. Dwa lata później, w odpowiedzi na tragiczną śmierć Zbigniewa Cybulskiego, powstaje poświęcony pamięci aktora, dostępny dziś w zbiorach Ninateki, obraz "Wszystko na sprzedaż".

Wielkim sukcesem Andrzeja Wajdy na początku lat 70. staje się adaptacja opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza "Brzezina" ze znakomitą, nagradzaną kreacją Daniela Olbrychskiego.

W 1972 roku reżyser zajął się adaptacją filmową "Wesela" Stanisława Wyspiańskiego będącego produkcją,  stworzonego przez Wajdę, Zespołu Filmowy „X”. Kolejnym sukcesem reżysera była, dostępna na VOD.pl, powstała w 1975 roku "Ziemia obiecana" - zrealizowana według powieści Władysława Reymonta, osadzona w XIX-wiecznej Łodzi opowieść o początkach kapitalizmu, która przyniosła Wajdzie m.in. Złote Lwy Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku i pierwszą w karierze nominację do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego. Po "Ziemi obiecanej" Wajda sięgnął po powieść Josepha Conrada "Smuga cienia".

W drugiej połowie lat 70. reżyser w sposób otwarty wystąpił przeciw ograniczeniom twórczym narzucanym przez władze PRL. Wyrazem jego krytycznej postawy była realizacja, uważanego za manifest kina moralnego niepokoju, wyróżnionego nagrodą FIPRESCI na MFF w Cannes, "Człowieka z marmuru" stanowiącego początek współpracy Wajdy z Krystyną Jandą. Aktorka nadawała ton także, zrealizowanemu w 1979 roku w międzynarodowej obsadzie "Dyregentowi", wyróżnionemu nagrodą FIPRESCI na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Sebastián.

Chwilę wcześniej powstał obraz nagrodzony w Gdańsku "Bez znieczulenia" oraz znakomita ekranizacja opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza "Panny z Wilka", która w 1980 roku reprezentowała Polskę w rywalizacji o Oscara. 

W 1981 roku reżyser ponownie podjął tematykę polityczną. Pod wpływem wydarzeń Sierpnia'80 rozpoczął zdjęcia do filmu "Człowiek z żelaza" stanowiącego fabularną kontynuację "Człowieka z marmuru". Obraz szczęśliwie udało się ukończyć przed wprowadzeniem stanu wojennego, a o międzynarodowym odbiorze filmu najlepiej świadczą nominacja do Oscara oraz przyznanie fimowi Złotej Palmy Festiwalu w Cannes.

Sytuacja polityczna w Polsce zmusiła Wajdę do wyjazdu do Francji, gdzie kontynuował prace nad rozpoczętym w 1981 roku filmem "Danton". W ekranizacji sztuki "Sprawa Dantona" Stanisławy Przybyszewskiej Wojciechowi Pszoniakowi parnetował gwiazdor francuskiego kina Gerard Depardieu.

W 1985 roku, już po stanie wojennym i powrocie do kraju, reżyser zrealizował ekranizację powieści Tadeusza Konwickiego "Kronika wypadków miłosnych".

Z początkiem lat 90. Andrzej Wajda powrócił do tematyki wojennej kręcąc najpierw film "Korczak" - biograficzną opowieść zamordowanego przez hitlerowców wybitnego żydowskiego pedagoga, a następnie, stanowiący swoistą polemikę z własnym "Popiołem i diamentem", obraz "Pierścionek z orłem w koronie" opowiadający o ostatnich dniach powstania warszawskiego. W 1996 roku, w kontrze do historycznych produkcji, sięgnął po współczesną, opowiadającą o kryzysie wartości w młodym pokoleniu, powieści Tomka Tryzny "Panna Nikt".

Po świetnie przyjętych adaptacjach klasyki literatury "Panu Tedeuszu" (1999) i "Zemście" (2002) w 2007 roku reżyser zmierzył się z historią swojego ojca przenosząc na ekran opowieść o zbrodni katyńskiej. Oparty na noweli "Post mortem" Andrzeja Mularczyka "Katyń" przyniósł Wajdzie kolejną w karierze nominację do Oscara. Wcześniej, w 2000 roku, odebrał honorową statuetkę Akademii za całokształt twórczości.

Ostatnim filmem fabularnym w dorobku reżysera jest, zrealizowany w 2013 roku, biograficzny fresk poświęcony przywódcy Solidarności "Wałęsa. Człowiek z nadziei". Obecnie reżyser kończy prace nad obrazem "Powidoki" opowiadającym o wybitnym polskim malarzu Władysławie Strzemińskim.

Twórczość Wajdy to nie tylko filmy fabularne. Reżyser ma w swoim dorobku także spetakle teatralne oraz szereg filmów dokumentalnych. W legalnych źródłach znajdziemy zrealizowaną przez niego w krakowskim Teatrze Starym brawurową interpretację szekspirowskiego "Makbeta", a także filmowe wspomnienie o Edwardzie Kłosińskim "Kręć! Jak kochasz to kręć!", osobistą opowieść o polskiej szkole filmowej "Lekcja polskiego języka", a także obraz "Biesy po latach" dokumentujący proces powstawania i prezentujący zachowane fragmenty sceniczne, wspomnienia aktorów i twórców spektaklu "Biesy" - adaptacji powieści F.Dostojewskiego, wystawionego w Starym Teatrze w Krakowie w 1971 roku. .

Miłośników Wajdy powinny także zainteresować: poświęcony Mistrzowi dokument Katarzyny Maciejko-Kowalczyk "Jaki jest z bliska?" oraz "Rozmowy poszczególne", w których Wajda opowiada Agnieszce Holland o najważniejszych motywach swojej twórczości oraz filmów innych polskich reżyserów, które wywarły na nim największe wrażenie. Z kolei w pięcioodcinkowym cyklu "Zapiski ze współczesności" o swojej współpracy z Wajdą opowiadają Barbara Pec-Ślesicka, Ryszard Bugajski, Krystyna Janda, Daniel Olbrychski i Witold Sobociński. Natomiast młodzi filmowcy mieli okazję podpatrywać warsztat Mistrza podczas pracy nad "Katyniem". Jej kulisy odsłania dokument "Andrzej Wajda: róbmy zdjęcie!".

W 90. urodziny życzymy panu Andrzejowi wszystkiego najlepszego! Czekamy na "Powidoki" i kolejne znakomite filmy!