Doprecyzowanie zakresu dozwolonego użytku, wprowadzenie wynagrodzenia dla twórców za wypożyczenia biblioteczne i ułatwienie korzystania z tzw. utworów osieroconych to główne założenia kolejnej nowelizacji prawa autorskiego, która przeszła właśnie przez Sejm.

Nowelizacja ma na celu dostosowanie polskich przepisów do prawa unijnego oraz zapewnienie w granicach wyznaczonych prawem europejskim i międzynarodowym jak najszerszego i najłatwiejszego dostępu do utworów i przedmiotów praw pokrewnych. W pracach skupiono się na pięciu kwestiach: optymalizacji przepisów o dozwolonym użytku publicznym, wprowadzeniu wynagrodzeń za wypożyczenia biblioteczne, umożliwienie korzystania z utworów osieroconych, umożliwieniu korzystania z utworów niedostępnych w obrocie handlowym oraz likwidacji Funduszu Promocji Twórczości.

Nowe przepisy rozszerzają dozwolony użytek edukacyjny pozwalając na korzystanie z niego w ramach e-learningu - nauczania przez internet adresowanego do określonego, zamkniętego kręgu odbiorców. Nowelizacja przewiduje także umożliwienie bibliotekom, archiwom, muzeom i szkołom tworzenia cyfrowych kopii utworów w celach uzupełnienia, zachowania i ochrony własnych zbiorów. Ustawodawca wprowadza także pojęcie tzw. dozwolonego incydentalnego użytku utworów, a więc wykorzystanie utworów w sposób niezamierzony i niestanowiący istotnej części przekazu, np. pojawiających się w tle amatorskiego materiału udostępnionego przez użytkownika internetu. Proponowane ułatwienia dotyczą także korzystania z tzw. prawa cytatu oraz korzystania z utworu w ramach parodii, karykatury i pastiszu.

Znowelizowane prawo autorskie ma być również bardziej przyjazne chcącym korzystać z utworów osieroconych, czyli wyłączonych obecnie z użytkowania ze względu na brak możliwości ustalenia prawnych dysponentów utworu. Dotyczy to cześci książek, czasopism, grafik, utworów muzycznych i  filmów będących w posiadaniu polskich instytucji kultury. Nowela ma umożliwić korzystanie z tych utworów przez archiwa, instytucje oświatowe, uczelnie, jednostki naukowe oraz inne instytucje. Wymienione podmioty będą mogły je digitalizować, udostępniać w internecie, na podstawie umowy licencyjnej zawartej z organizacją zbiorowego zarządzania.

Kolejną istotną zmianą jest ułatwienie publikowania utworów nieobjętych ochroną prawnoautorską, a więc należących do domeny publicznej. Obecnie wydawcy takich utworów są zobowiązani do odprowadzania 5 proc. swych przychodów z tego tytułu na Fundusz Promocji Twórczości. Obowiązek ten zostanie zniesiony, dzięki czemu publikacja tych utworów nie będzie podlegała żadnym ograniczeniom. Sam Fundusz Promocji Twórczości ulegnie likwidacji.

Sejm wprowadza również, wymagane unijną dyrektywą, wynagrodzenie od wypożyczeń utworów w bibliotekach publicznych. Do otrzymywania tego wynagrodzenia uprawnieni mają być twórcy utworów wyrażonych słowem powstałych i opublikowanych w języku polskim, tłumacze utworów na język polski oraz twórcy utworów plastycznych i fotograficznych oraz wydawcy. Wypłatą takich wynagrodzeń zajmą się organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi wyłonione w drodze konkursu. Środki na ten cel pochodzić mają z Funduszu Promocji Kultury zasilanego przez wpływy z opodatkowania gier hazardowych.

Teraz nowela trafi pod obrady senatu.