Niedawno otworzyłem firmę zajmującą się rękodziełem (ozdabianiem pudełek itp) Dostałem zapytanie od klienta, czy jestem w stanie zrobić mu pudełko z wizerunkiem świnki Peppy. Do stworzenia takiego pudełeczka używamy chusteczek ryżowych. Wycinamy naklejamy itp. Czy jest to łamanie praw konsumenta? W jaki sposób możemy wykonać takie dzieło legalnie? 


Na wstępie należy wskazać, że stworzenie produktu, w którym wykorzystany zostanie wizerunek bohatera bajki możne stanowić raczej naruszenie prawa autorskiego, prawa własności przemysłowej czy też czyn nieuczciwej konkurencji, a nie naruszenie praw konsumenta.

Jednak to, czy w danej sytuacji będziemy mieli do czynienia z rzeczywistą ingerencją w prawa twórcy/przedsiębiorcy będzie  od stopnia "wykorzystania" elementów istniejącego już utworu jakim jest w tym przypadku wizerunek świnki Peppy. Jeżeli przy wykonaniu pudełka będziemy, choć w sposób twórczy, wykorzystywać wizerunek, nie modyfikując go w znacznym stopniu, to nasze dzieło należy zakwalifikować jako tzw. utwór zależny, w rozumieniu prawa autorskiego. W przypadku utworu zależnego na "pierwszym planie" pozostają elementy dzieła pierwotnego, które są zauważalne wprost dla odbiorcy, zaś dla zgodnego z prawem korzystana z nich, konieczne jest uzyskanie zezwolenia twórcy utworu pierwotnego - w tym przypadku będzie to albo autor rysunku świnki Peppy, albo też producent bajki w której został on wykorzystany - przy założeniu, że twórca rysunku przeniósł autorskie prawa majątkowe do niego na producenta.

Jeżeli jednak inspiracja wizerunkiem świnki Peppy będzie dostrzegalna, ale będzie to jedynie zaczerpnięcie np. wątku, pomysłu, a o charakterze i odbiorze wizualnym dzieła, decydować będą nowe, twórcze elementy dodane w czasie wykonania pudełka, to utwór taki będzie jedynie utworem inspirowanym rysunkiem świnki Peppy i w takim przypadku wykonanie a następnie sprzedaż dzieła – pudełka, nie będzie wymagała uzyskania zezwoleń twórców bajkowej postaci.

Ponieważ jednak regulacja prawa autorskiego nie wskazuje ścisłej granicy pomiędzy utworem zależnym a inspirowanym, a kryteria odróżniania tych dwóch rodzajów twórczości pozostają nieostre i brak jest zgodności co do nich w nauce prawa, w przypadku ewentualnego sporu, należy pamiętać że tylko ocena sądu w danej sprawie będzie wiążąca.

Należy również wskazać, że wizerunek niektórych postaci z bajek, podlega ochronie własności przemysłowej, m.in. jako zastrzeżony znak towarowy. Dlatego też warto na stronie Urzędu Patentowego RP sprawdzić, czy nie jest tak w przypadku wizerunku świnki Peppy. Zastrzeżenie znaku towarowego, w uproszczeniu, powoduje, że tylko podmiot któremu przysługują do niego prawa, może w obrocie gospodarczym posługiwać się danym oznaczeniem – wizerunkiem świnki Peppy, dla danej klasy towarów (rodzaju towarów). Więcej informacji na temat prawa własności przemysłowej, a także rejestr znaków towarowych można znaleźć tutaj: http://www.uprp.pl/strona-glowna/Menu01,9,0,index,pl/

Sara Dobrzańska