Wychodząc naprzeciw rosnącej potrzebie dostępu dziennikarzy do wiedzy z zakresu prawa autorskiego prezentujemy cykl publikacji poświęcony kwestiom Prawa Własności Intelektualnej w autorskiej działalności dziennikarskiej.

Tajemnica dziennikarska jest jednym z podstawowych fundamentów pracy dziennikarskiej, bez której prowadzenie chociażby śledztwa dziennikarskiego było praktycznie niemożliwe. Stanowi ona niewątpliwie istotny czynnik niezależności prasy i stwarza korzystne warunki dla uzyskania zaufania społecznego.

W treści art. 15 ustawy – Prawo prasowe wskazano, że autorowi materiału prasowego przysługuje prawo zachowania w tajemnicy swojego nazwiska. Zaznaczyć przy tym warto, że prawo to dotyczy nie tylko dziennikarzy, lecz każdej osoby, która jest autorem materiału prasowego i to niezależnie od tego, czy dany materiał został zakwalifikowany do publikacji.

Ponadto zgodnie z ustawowym prawem do tajemnicy dziennikarskiej, dziennikarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również innych osób udzielających informacji opublikowanych albo przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych. Zastrzec również trzeba, że istnieje obowiązek zachowania w tajemnicy wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione prawem interesy osób trzecich.

Warto wskazać, że od obowiązku zachowania tajemnicy dziennikarskiej, podobnie jak w przypadku tajemnicy adwokackiej czy lekarskiej może zwolnić tylko sąd. Ponadto dziennikarz jest zwolniony od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, w sytuacji gdy materiał prasowy lub inna tego typu informacja dotyczy przestępstwa polegającego na niezawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa (art. 240 Kodeksu karnego) albo gdy autor lub osoba przekazująca materiał do wiadomości dziennikarza wyrazi zgodę na ujawnienie jej nazwiska lub takiego materiału.

Należy jednak podkreślić, że zwolnienie dziennikarza od obowiązku zachowania tajemnicy dziennikarskiej nie może dotyczyć danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również identyfikację osób udzielających informacji opublikowanych lub przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych.

Drugim podstawowym filarem pracy dziennikarskiej jest natomiast sposób pozyskiwania informacji, a dokładniej rzecz biorąc konieczność uzyskiwania zgody na publikację i rozpowszechnianie informacji utrwalonych za pomocą zapisów fonicznych i wizualnych.

Zgoda ta dotyczy oczywiście osoby – informatora i może zostać udzielona w każdy sposób, również poprzez np. udzielenie wywiadu do mikrofonu z logo danej stacji radiowej. Ostatnio popularnym zjawiskiem stało się  nagrywanie ukrytymi urządzeniami elektronicznymi prywatnych bądź poufnych rozmów osób ze świata polityki i biznesu po to, by opublikowane informacje skompromitowały rozmówcę. Takie działanie narusza przepisy prawa i podlega karze grzywny lub ograniczenia wolności.

Ponadto jeżeli opublikowany materiał prasowy narusza czyjeś dobra osobiste, odpowiedzialność cywilną ponoszą za takie działanie, zgodnie z  przepisami prawa prasowego, autor danego materiału, redaktor lub inna osoba, która spowodowała opublikowanie materiału prasowego, oraz wydawca.

Jarosław Jastrzębski
Radca prawny