„Ziemia ucieka ze swojej osi i traci środek ciężkości ku wielkiemu zdumieniu astronoma, który – starając się utrzymać równowagę – znalazł się lewą stopą w jednym wymiarze, a prawą w innym”. Tak objaśnia obraz jego autorka, Remedios Varo. Wrażenie niesamowitości tej sceny potęgują ogniste, krwawe kolory. Charakterystyczna dla malarki niezwykła dbałość o szczegóły widoczna jest także w „Zjawisku nieważkości”. Ta praca, jak zresztą wszystkie dzieła Varo, ma charakter narracyjny; jej obrazy opowiadają historie, które mają przeszłość, a nawet rzutują na przyszłość. Ich stworzenie wymagało czasu, poświęcenia i nadzwyczajnej kreatywności.

Remedios Varo była żywo zainteresowana przekraczaniem granic w sztuce i przeciwstawianiem się tradycyjnemu porządkowi kulturowemu. Jej prace koncentrują się na wzmocnieniu pozycji kobiet i ich sprawczości. Często na przykład malowała kobiety w ciasnych przestrzeniach, nawiązując do poczucia izolacji. Malarka nierzadko też przekształcała ludzkie ciała, nadając im formy półzwierzęce. W późniejszych latach wypracowała swoiste formy postaci (z twarzami w kształcie serca, dużymi, migdałowymi oczami i orlimi nosami), które reprezentowały jej własne cechy. W ten sposób przedstawiała samą siebie w różnych rolach z w surrealistycznych snów i określała swoją tożsamość.

Artystka wyrażała siebie nie tylko malując obrazy, lecz także poprzez słowo – mniej lub bardziej literackie, przemyślane lub spontaniczne, pochodzące z tego samego onirycznego świata, co jej płótna. Jak sama przyznawała, czerpała prawdziwą przyjemność z objaśniania malarstwa za pomocą języka, dodającego często nowe znaczenia do intuicyjnych wrażeń odbiorców.

Remedios Varo (1908-1963) – znana ze swoich surrealistycznych, mistycznych obrazów, przepełnionych elementami fantastycznymi i symbolicznymi znaczeniami – przyszła na świat w katalońskiej wiosce położonej w pobliżu Barcelony. W wieku 15 lat wraz z rodziną przeniosła się do Madrytu, gdzie studiowała w Akademii Sztuk Pięknych. Tutaj nawiązała kontakt z wybitnymi twórcami hiszpańskiej awangardy, takimi jak Federico García Lorca, Luis Buñuel czy Salvador Dali, którzy mieli znaczący wpływ na jej malarstwo i drogę artystyczną; tu poznała też swego przyszłego męża, Gerardo Lazárragę.

Osobiste losy artystki naznaczył wybuch wojny domowej w Hiszpanii – wspólnie ze swoim kochankiem, francuskim rewolucyjnym poetą Benjaminem Péretem uciekła do Paryża, gdzie dołączyła do grupy surrealistów.
W 1941 roku Varo i Péret wyemigrowali do Meksyku. Tu artystka znalazła początkowo zatrudnienie jako ilustratorka, jednak z czasem zaangażowała się we współpracę z Chagallem i przyłączyła się do ruchu surrealistów, którzy wyemigrowali z Europy.

Niezwykle oryginalny i specyficzny styl Remedios Varo, który wypracowała właśnie w Meksyku, opiera się na fascynacji artystki ezoteryką, okultyzmem i alchemią, a w jej pracach wyraźnie widoczna jest inspiracja Brueglem i Boschem. Artystka stworzyła 171 obrazów, które dziś eksponowane są w tak ikonicznych dla sztuki przybytkach jak nowojorska MOMA czy Centrum Pompidou w Paryżu. 

Remedios Varo

„Zjawisko nieważkości” („Fenómeno de Ingravidez”) 1963

Olej na płótnie, 75 x 50 cm
Obraz znajduje się w kolekcji prywatnej w Meksyku.

Zdjęcie obrazu autorstwa Carlosa Adampol Galindo (na licencji Creative Commons ATTRIBUTION-SHAREAQUAL 3.0.)