„Kim byłaby kobieta, gdyby mogła zacząć od zera?” – pyta Emma Stone. Gdyby kobieta mogła wszystko i niczego się nie bała… świat byłby przeciekawym miejscem. Yorgos Lanthimos w swym najnowszym filmie przedstawia ewolucję przywróconej do życia kobiety, której nic nie ogranicza.

Reżyser Yorgos Lanthimos i aktorka oraz producentka Emma Stone przedstawiają opowieść o fantastycznej ewolucji Belli Baxter (Stone), młodej kobiety przywróconej do życia przez genialnego i niekonwencjonalnego naukowca, doktora Godwina Baxtera (Willem Dafoe). Pod opieką Baxtera Bella pragnie się uczyć. Głodna światowości, której jej brakuje, Bella ucieka z Duncanem Wedderburnem (Mark Ruffalo), bystrym i rozpustnym prawnikiem, w burzliwą przygodę przez kontynenty. Wolna od uprzedzeń swoich czasów, Bella utwierdza się w swoim dążeniu do opowiadania się za równością i wyzwoleniem.

„Powieść Alasdaira Graya (która była inspiracją dla filmu) jest czymś bardzo złożonym i uderzającym wizualnie przez tematykę, humor oraz złożoność postaci i języka. Nigdy wcześniej nie czytałem czegoś podobnego, bardzo mnie to zachwyciło” – mówi reżyser Yorgos Lanthimos. – „Gray był malarzem i robił ilustracje do tekstu. W sumie była to opowieść o wolności kobiety w społeczeństwie”.

„Była inteligentna, mroczna, zaskakująca i pełna humoru – to jest najważniejsze dla Yorgosa i mnie” – wyjaśnia scenarzysta Tony McNamara. – „Książka jest pełna idei związanych z płcią, tożsamością, a nawet szkockim nacjonalizmem. Trafiasz do tego niezwykle bogatego filozoficznie i politycznie, a jednocześnie niezwykle zabawnego świata.”

Chociaż fabuła powieści opowiedziana jest z wielu punktów widzenia, to w scenariuszu twórcy filmu w centrum uwagi umieścili Bellę. „Uczyniliśmy tę historię łatwiejszą w odbiorze dla całego świata” – wyjaśnia Lanthimos. – „Sama powieść jest miejscami bardzo szkocka, dotyka też wielu innych tematów i warstw niż te, które my badamy. To sprawiało, że opowieść była trochę bardziej niszowa, podczas gdy mnie bardziej interesował punkt widzenia Belli.”

„To historia o dorastaniu Belli, osadzona w dystopijnej wersji stylu filmów duetu Merchant-Ivory” – wyjaśnia McNamara. – „Z domu, który uważa za więzienie, udaje się do Lizbony w »romantyczną« podróż ze swoim kochankiem Duncanem Wedderburnem. Na statku odczuwa ciągłe pragnienie ucieczki. Potem jest Aleksandria, w której przezywa młodzieńcze lata i postrzega świat jako popaprane miejsce. Paryż to eksploracja jej seksualności, podczas której popycha siebie tak daleko, jak tylko może, zanim wróci do domu.”

Lanthimos i McNamara również byli zainteresowani stworzeniem wersji historii Frankensteina, odwracając klasyczną historię, czyniąc z „potwora” bardzo spostrzegawczą, piękną kobietę, której miłość przyciąga potencjalne potwory. „Scenariusz czerpie z różnych mitologii i wątków fabularnych, łącząc je w niezwykle oryginalny, mocny koktajl” – wyjaśnia producent Ed Guiney.

Emma Stone po raz pierwszy usłyszała o „Biednych istotach” w rozmowie z Lanthimosem, gdy razem pracowali nad filmem „Faworyta”. „To, co Yorgos mi opowiadał, było wyjątkowe i od razu inspirujące dla kobiety: wyobrazić sobie świat, w którym twój umysł nie jest uwarunkowany dorastaniem i uczeniem się, jak postępować w określony sposób” – wspomina Stone.

Stone otrzymała wczesną wersję scenariusza i po raz kolejny zakochała się w twórczości Lanthimosa i McNamary. „Zawsze podziwiałam sposób, w jaki pięknie przeplatają się tu humor i zawód miłosny, bo o to właśnie chodzi w życiu” – wyjaśnia Stone. – „Yorgos rozumie, kocha kobiety i jest genialnym gawędziarzem gdy o nich opowiada”.

O roli Belli Baxter Stone mówi: „Byłam bardzo podekscytowana i przerażona – z właściwych powodów. Bella nie ma żadnego wstydu ani traumy, ani nawet żadnej przeszłości. Nie jest wychowywana przez społeczeństwo, które nakłada na kobiety różne ograniczenia. To może być niesamowicie uwalniające. Bella czerpie wiedzę od mężczyzn i kobiet, które spotyka, od środowiska, w którym się znajduje, nawet z tego, co je. Jest jak gąbka.”

Lanthimos  dodaje: „Bella wydała mi się po prostu fascynująca. Stawiamy ją w różnych sytuacjach z innymi ludźmi wokół niej, starszymi ludźmi – mężczyznami – mężczyznami posiadającymi władzę, i obserwujemy relacje między nimi. Przez jej obecność i jej reakcję wszystko uległo zmianie.”

„Emma jest zarówno znakomitą aktorką komediową, jak i znakomitą aktorką dramatyczną i właśnie tego potrzebowała ta rola” – mówi McNamara. – „Musi zagrać pełną skalę zachowań od niedojrzałego człowieka do dojrzałej kobiety, z wieloma intensywnymi scenami. Emma od razu odważnie zaangażowała się w ten projekt. Widać było radość, jaką odczuwała na planie każdego dnia, tworząc Bellę. Wniosła tak wiele do tej postaci.”

Niezwykle ważną częścią historii Belli jest jej seksualność. Jej bohaterce nigdy nie powiedziano, że jest coś złego w czerpaniu przyjemności z seksu lub wolności robienia, co chce i kiedy chce. Jest tak pełna życia, że ludzkie doświadczenie jest dla niej intrygujące. Strach otaczający eksplorację kobiecej seksualności był jednym z wielu powodów, dla których Stone chciał zagrać Bellę. Wyjaśnia: „W Europie panuje inna mentalność w kwestii seksu niż w Ameryce, co zdumiewa Yorgosa. Znam go od prawie siedmiu lat i jako Amerykankę zdumiewa mnie to również. Możemy oglądać masową przemoc i ból zadawany ludziom w Ameryce, ale nagość i seksualność są dla nas szokujące. Podczas gdy Yorgos uważa, że jest odwrotnie.”

Andrew Gray, syn autora książki „Biedne istoty” dodaje: „Przedstawienie kobiecej seksualności przez Bellę bardziej odpowiada dzisiejszemu krajobrazowi niż trzydzieści lat temu. Potrafi eksplorować seks bez poczucia winy, co czyni ją nowoczesną bohaterką.”

Stone wyjaśnia: „To było jak odblokowanie i akceptacja tego, co znaczy być kobietą, odważną i wolną. W kwestiach społecznych jesteś tak przyzwyczajony do myślenia: »Czy ludzie mnie lubią?« Ona o tym nie myśli.”

Wraz z uwolnieniem się od ograniczeń społecznych następuje także powrót do dziecięcego zachwytu światem. „To fascynujące przyciąganie do czystości, do czegoś, co nie zostało skażone. Pragnienie posiadania czegoś, co być może przypomina nam, kim byliśmy, i próba odzyskania w sobie tej niewinności.”

Oprócz tematów seksualności i ograniczeń społecznych film porusza też kwestię potrzeby kontrolowania Belli przez męskich bohaterów. McNamara opisuje film jako palącą satyrę na mężczyzn. „Film »Biedne istoty« naprawdę bada męski pogląd na kobiety i światło w jakim są one stawiane, a także to, w jaki sposób mężczyźni wierzą, że kobiety są po to, aby im służyć” – wyjaśnia. – „Byliśmy bardzo świadomi polityki seksualnej i jej powiązania ze współczesnością”. „Biedne istoty” opowiada o patriarchalnym napięciu widzianym oczami Belli.

Andrew Gray wyjaśnia: „Bella jest nie tylko bohaterką, ale także szkłem powiększającym dla męskich postaci. To jej umiejętność pozostania wierną swojemu człowieczeństwu i wykorzystania swoich doświadczeń do odkrycia celu życia, czyni ją godną podziwu. Jej radość życia odzwierciedla ludzką ciekawość i pragnienie nowych doświadczeń życiowych.”

„Film opowiada o rozwoju i wyzwoleniu kobiety, która dorasta w bardzo represyjnym męskim społeczeństwie” – dodaje Willem Dafoe, który gra doktora Baxtera, twórcę Belli. – „To w dużej mierze źródło tej komedii, ponieważ jej relacje z bohaterami męskimi są bardzo szczere i obnażają strach, jaki mężczyźni żywią wobec kobiet”.

„Postacie męskie próbują kontrolować Bellę na różne sposoby, a ona się tym nie przejmuje. Jest po prostu zbyt autonomiczna” – podsumowuje Emma Stone.

 Zdjęcia: Fotosy z filmu "Biedne istoty". Fot. materiały prasowe