1 stycznia to rokrocznie symboliczny Dzień Domeny Publicznej. Wraz z początkiem nowego roku kalendarzowego własnością publiczną stają się dzieła twórców, od śmierci których upłynęło właśnie 70 lat. W 2015 roku domena publiczna powiększy się m.in. jazzowe kompozycje Glenna Millera, malarstwo Edwarda Muncha i prozę Antoine'a de Saint-Exupéry.

W Preambule Manifestu Domeny Publicznej jego sygnatariusze przywołują wypowiedź Vicora Hugo wygłoszoną na otwarcie Międzynarodowego Kongresu Literackiego w Paryżu w 1878 r.: "Książka, jako książka należy do autora, ale jako myśl, należy - i nie ma w tym przesady - do ludzkości. Każdy rozum ma do niej prawo. Jeśli jedno z dwóch praw, prawo pisarza i prawo ludzkiego rozumu musiałoby ulec, byłoby to z pewnością prawo pisarza, ponieważ naszą jedyną troską jest dobro wspólne, i wszyscy, oświadczam, są ważniejsi od nas". I podkreślają, że istnienie domeny publicznej jest niezbędne dla zapewnienia społecznego i ekonomicznego dobrobytu, ponieważ odgrywa ona odgrywa kluczową rolę w sferze edukacji, nauki, zachowania dziedzictwa kulturowego i informacji publicznej.

Kwestie wygaśnięcia autorskich praw majątkowych i przejścia utworów do domeny publicznej zmianiały się na przestrzeni lat. W I połowie XX w. "okres ochronny" wynosił 20 lat. Na skutek rozwoju przemysłu kulturalnego w ramach międzynarodowych porozumień wydłużono go do 50 lat. A z początkiem XXI w. zwiększono do 70 lat.

W obowiązującej w Polsce Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych pojęcie domeny publicznej nie jest zdefiniowane wprost, kwestie wygaśnięcia majątkowych praw autorskich reguluje art. 36. Natomiast prawnym następstwem trafienia utworów do domeny publicznej jest ich powszechna dostępność pozwalająca na ich rozpowszechnianie, adaptację i tworzenie dzieł zależnych bez ubiegania się o zgodę spadkobierców bądź innego rodzaju prawnych następców. Dzieła dostępne w domenie publicznej można rozpowszechniać również w celach zarobkowych, przy czym wg polskiego prawa od 5 do 8 % wpływów brutto ze sprzedaży egzemplarzy takich utworów należy przekazać na Fundusz Promocji Twórczości.

1 stycznia nowego roku do domeny publicznej wejdzie twórczość osób, które zmarły w 1944 r. Łącznie będzie to aż 1529 osób. Są wśród nich m.in. poeci Powstania Warszawskiego: Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Gajcy, Leon Zdzisław Stroiński, Józef Szczepański "Ziutek". A także takie postaci jak Stefania Sempołowska - polska nauczycielka i działaczka oświatowa, bojowniczka o prawa dziecka, dziennikarka i pisarka, Tadeusz Zieliński - polski filolog klasyczny, historyk kultury, Zuzanna Ginczanka - polska poetka, Karol Irzykowski - polski krytyk literacki i filmowy, poeta, prozaik, dramaturg, teoretyk filmu, tłumacz, Eugeniusz Lokajski- uznany polski fotografik, Stanisław Krygowski- preksursor fotografii barwnej w Polsce, Roman Padlewski - polski kompozytor muzyki klasycznej czy Józef Beck – polski polityk, dyplomata, minister spraw zagranicznych.

W gronie zagranicznych twórców znajdziemy takie nazwiska, jak autor "Małego Księcia" Antoine de Saint-Exupery, amerykański kompozytor jazzowy Glenn Miller, norweski malarz, autor m.in. głośnego "Krzyku" Edvard Munch, twórca neoplastycyzmu Piet Mondrian, twórca rosyjskiej awangardy Wassily Kandinsky czy francuski dramaturg Jean Giraudoux.

Pełną listę nzwisk twórców przechodzących do Domeny Publicznej w 2015 można znaleźć tutaj... Lista opracowana została przez dr Wojciecha Sachwanowicza z Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu.

Poniżej prezentujemy listę najważniejszych polskich i zagranicznych serwisów udostępniąjących dzieła znajdujące się w domenie publicznej:

POLONA - Cyfrowa Biblioteka Narodowa, w której dostępnych jest prawie 40 tys. zdigitalizowanych pozycji – wybranych spośród najważniejszych dla kultury polskiej, ze zbiorów Biblioteki Narodowej.

FEDERACJA BIBLIOTEK CYFROWYCH - zaawansowany katalog zasobów cyfrowych dostępnych w polskich bibliotekach cyfrowych i repozytoriach współtworzonych są przez wiele instytucji naukowych i publicznych, takich jak wyższe uczelnie, biblioteki, archiwa, muzea czy ośrodki badawcze.

WOLNE LEKTURY - biblioteka internetowa, w której zbiorach znajduje się 2842 polskojęzycznych utworów, które trafiły już do domeny publicznej.

PROJECT GUTENBERG - najstarszy i najbardziej znany projekt gromadzący cyfrowe książki. Od 1971 r. zgromadzono 46 tys. dzieł z domeny publicznej.

LIBRAVOX - niekomercyjny serwis non-profit oferujący audiobooki nagrane z książek w domenie publicznej przez wolontariuszy i udostępniane jako pliki do pobrania.

OPEN LIBRARY - powstała w oparciu o wolne zasoby cyfrowa biblioteka licząca ponad 1 mln publikacji.

EUROPEANA - umożliwia przeszukiwanie zasobów cyfrowych europejskich muzeów, bibliotek, archiwów i kolekcji audiowizualnych. Tworzy wielojęzyczną przestrzeń, w której użytkownicy mogą korzystać z bogactwa i różnorodności europejskiego dziedzictwa kulturowego i naukowego.

INTERNET ARCHIVE - biblioteka cyfrowa zawierająca ponad 3 mln książek, filmów, obrazów i nagrań audio dostępnych na wolnych licencjach lub będących w domenie publicznej.

WORLD DIGITAL LIBRARY - internetowa biblioteka zawierająca kilka tysięcy tekstów źródłowych i map z historii świata, od czasów starożytnych po II wojnę światową.

COMIC BOOK + - największe internetowe archiwum komiksów dostępnych w domenie publicznej.

INTERNATIONAL MUSIC SCORE LIBRARY - biblioteka kolekcjonująca druki muzyczne i zapisy kompozytorów muzyki klasycznej.

MUS OPEN - bibloteka zawierająca informacje, nagrania, nuty i teksty poświęcone muzykom klasycznym.

CHORAL PUBLIC DOMAIN LIBRARY - internetowe archwium muzyki chóralnej.

OPEN FLIX - katalog amerykańskich produkcji filmowych dostępnych w domenie publicznej. Serwis nie zawiera linków do filmów a jedynie informuje o ich statusie prawnym.

RETROFILM VAULT - katalog filmów dostępnych w domenie publicznej. Lista obejmuje 7,5 tys. tytułów.

EUROPEAN FILM GATEWAY – portal oferujący dostęp do zasobów europejskich archiwów filmowych: setki tysięcy zdjęć, plakatów, programów, czasopism, dokumentów cenzury oraz unikatowych filmów pełnometrażowych i kronik filmowych.