O 2,5% wzrósł odsetek czytających osób - wynika z najnowszych badań nad stanem czytelnictwa w Polsce zleconych przez Bibliotekę Narodową. Przynajmniej jedną książkę w 2014 roku przeczytało 41,7% Polaków. O ponad 10% zwiększyła się liczba osób kupujących książki.

- Temat książki w Polsce wzbudza bardzo dużo emocji i jest przedmiotem troski resortu, bo poziom czytelnictwa odbiega od innych krajów europejskich - mówi Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Małgorzata Omilanowska. - Czytanie to taka dziedzina, która przekłada się na szereg kompetencji. Ludzie, którzy czytają książki lepiej rozumieją świat, są bardziej aktywni społecznie i stają się bardziej empatyczni - dodaje, nie kryjąc radości z faktu, że udało się nie tylko zatrzymać tendencję spadkową, ale odnotować wzrost.

W dużej części to efekt rosnących z roku na rok nakładów MKiDN na promocję czytelnictwa. W 2014 r. w przeznaczono na ten cel 119, 6 mln zł ( Programy MKiDN, Biblioteki Narodowej, Instytutu Książki i Narodowego Centrum Kultury). W roku 2013 było to 75, 6 mln zł, w 2012 – 52, 1 mln zł, a w 2011 - 30, 9 mln zł. W porównaniu z rokiem 2011 oznacza to więc prawie czterokrotny wzrost nakładów.

Z najnowszego badania Biblioteki Narodowej wynika też, ze zmalała grupa osób, które ostatnio przestały czytać (z 47,1% do 34,1%) i z 29,6% do 40% wzrósł odsetek kupujących książki. Najwięcej czytają ludzie młodzi, osoby między 15. a 19. rokiem życia (71%), uczniowie i studenci (73%) - w obu tych grupach najliczniej występują czytelnicy regularni i intensywni. Po książki sięga aż 80% dzieci matek z wykształceniem wyższym, z czego aż 32% należy do czytelników intensywnych. Ponadto- osoby zadowolone ze swojej sytuacji materialnej (54%) oraz mieszkańcy miast powyżej 100 tys. (ponad 50%). Najmniej natomiast czytają osoby powyżej 60 roku życia (34%), mieszkańcy wsi (34%), rodziny o dochodzie mniejszym niż 2 tys. zł (30%) oraz emerytowani rolnicy (14%).

Zdając sobie sprawę, iż jednym z powodów czytelniczego wykluczenia są czynniki ekonomiczne, MKiDN wspiera działania na rzecz rozwoju bibliotek, które stanowią często instytucję „pierwszego kontaktu” z kulturą i są głównym, obok zakupów własnych, źródłem lektur dla czytelników w każdym wieku. W ramach Wieloletniego Programu KULTURA+, Priorytet Biblioteka+, do końca 2015 roku. zbudowanych lub zmodernizowanych zostanie 245 bibliotek gminnych za łączną kwotę 150 mln zł. W 2014 roku zakończono 97 inwestycji. Biblioteki otrzymały także wsparcie na zakup nowości. Dofinansowanie otrzymało 2,4 tys. placówek z całego kraju. Z dotacji MKiDN kupiono 1 mln nowych książek. W roku 2014 ponad to przeszkolono 1,7 tys. bibliotekarzy ( od 2010 roku ze szkoleń skorzystało w sumie 5,1 tys. osób)i po raz pierwszy przekazano 28 dotacji na organizację partnerstw bibliotek publicznych z organizacjami pozarządowymi. Celem było m. in. zorganizowanie i prowadzenie wolontariatu, działań aktywizujących lokalną społeczność wokół biblioteki oraz zorganizowanie i przeprowadzenie wydarzenia promującego bibliotekę wśród członków lokalnej społeczności („święto biblioteki”).

Od bieżącego roku do zaplanowanego na lata 2014-2020 Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa dołącza Ministerstwo Edukacji Narodowej, które w ramach rządowego programu „Książki naszych marzeń” z planowanym na 2015 rok budżetem 15 mln zł wesprze biblioteki szkolne w  zakupach nowości wydawniczych oraz lektur rozwijających kompetencje i zainteresowania dzieci i młodzieży.  Od 2016 roku w ramach NPRCz  MEN będzie realizować Priorytet III: „Zakup nowości wydawniczych oraz modernizacja infrastruktury bibliotek szkolnych i pedagogicznych”. Jego głównym celem jest upowszechnianie edukacji czytelniczej i medialnej oraz wzrost czytelnictwa uczniów. Program ma wspierać biblioteki szkolne w zakresie zakupu nowości wydawniczych i lektur rozwijających kompetencje i zainteresowania dzieci i młodzieży. Natomiast doposażenie bibliotek pedagogicznych zwiększyć ma ich ofertę stanowiącą pomoc dla nauczycieli w planowaniu i realizowaniu zadań związanych z kształtowaniem zainteresowań czytelniczych uczniów.

W gronie priorytetów MKiDN jest również rynek książki cyfrowej. W ubiegłym roku uruchomiono nowy program "Udostępnianie piśmiennictwa". W jego ramach zatwierdzono listę 131 dzieł, które - po wykupieniu praw - znajdą się w wolnym dostępie na stronie Biblioteki Cyfrowej POLONA.  Jej zasoby, składające się z książek, grafik i fotografii, druków i rękopisów muzycznych, pocztówek, rękopisów oraz czasopism naukowych i gazet liczą dziś ponad 477 tys. obiektów. Liczba odwiedzin zwiększyła się o połowę - z ok. 705 tys. do 1, 1 mln, a otwieranych stron aż czterokrotnie - z ok. 4, 8 mln do 25 mln.  W I kwartale 2015 r. zostanie udostępniona mobilna wersja strony, a serwis otworzy się dla zbiorów spoza Biblioteki Narodowej, umożliwiając prezentację kolekcji instytucji, które realizują projekty digitalizacyjne w całej Polsce. W grudniu 2014 roku ruszyła Academica – cyfrowa wypożyczalnia międzybiblioteczna zdigitalizowanych zasobów Biblioteki Narodowej. To rewolucja w dostępie do publikacji naukowych; platforma pozwala na udostępnianie publikacji przydatnych w pracy naukowej lub kształceniu akademickim poprzez terminale komputerowe znajdujące się na terenie bibliotek, które podpisały umowę przystąpienia do systemu. Obecnie to baza pół miliona publikacji ze wszystkich dziedzin, cały czas powiększana - każdego dnia do otwartych zbiorów  dołączanych jest prawie 2 tysiące nowych tytułów. Ministerstwo prowadzi także zaawansowane negocjacje w kwestii obliżenia VATu na publikacje cyfrowe.

W planach MKiDN jest również uruchomienie dwóch programów wspierającej rozwój twórczości. Pierwszy z nich „Nowe polskie książki - debiuty” ma mieć formę grantów wspierających małych i średnich wydawców zainteresowanych publikacją polskich debiutów literackich. Drugi „Nowe polskie książki – rezydencje dla pisarzy” od 2016 roku zapewniać ma twórcom i tłumaczom programy rezydencyjne w budowanej właśnie nowej siedzibie Instytutu Książki. Po jego powstaniu IK zgłosi się programu rezydencji takich europejskich sieci jak HALMA czy Literaturhaus network. Udział w nich jest korzystny również ze względów finansowych, bowiem stowarzyszone europejskie domy pracy twórczej aplikują np. wspólnie o środki do UE.

fot. CCBY/Tulane Public Relations via Flickr