15 grudnia 1966 r. w Los Angeles zmarł Walt Disney, producent filmowy, reżyser, scenarzysta i ilustrator, który zrewolucjonizował światowy przemysł rozrywkowy oraz stworzył szereg znanych postaci.

Myszka Miki, Kaczor Donald czy Pies Pluto to powszechnie rozpoznawane symbole kultury masowej i  nie będzie przesadą porównanie ich z butelką Coca-Coli czy puszką zupy Cambell’s. Obie postacie stworzył urodzony w 1901 r. w Chicago Walter “Walt” Disney - człowiek, który całe swoje życie poświęcił pasji jaką były kreskówki i dostarczanie społeczeństwu rozrywki. Pierwsze, sygnowane jego nazwiskiem, studio produkcyjne, powstało w 1923 r. przy współpracy z Royem Oliverem. Niedługo później, bo już w 1928 r., Disney wyprodukował kreskówkę pt. ,,Plane Crazy”, w której swój debiut zaliczyły dwie Myszki - Miki i Minney oraz Klarabella - przedstawiana jako przyjaciółka swoich sławnych znajomych. Pierwotnie był to film niemy, lecz później został wzbogacony o ścieżkę dźwiękową, w której Miki był dubbingowany przez samego Disneya (wg niektórych źródeł Walt robił to aż do lat pięćdziesiątych XX w.)

Temperamentny i gniewny Kaczor Donald narodził się z kolei w 1934 r. i stanowił  przeciwieństwo sympatycznej i wesołej Myszki Miki. Jego przygody są chyba najbarwniejszą częścią uniwersum Disney’a, a na pewno najpopularniejszą. Wystarczy wspomnieć, że kilkanaście lat temu żaden porządny kiosk nie mógł pozwolić sobie na brak komiksów z Kaczorem Donaldem (z obowiązkowymi gadżetami) oraz zbiorów wydawanych pt. “Gigant”.

Postacie studia Disney’a odegrały również sporą rolę w globalnej dyskusji na temat prawa autorskiego, wskazując w szczególności na kwestię domeny publicznej. W chwili debiutu Myszki Miki przepisy zapewniały łącznie 56 lat ochrony, po czym prawa do niej miały wygasać. Przypadało to na rok 1984, co nie było akceptowalnym stanem dla zarządu, potężnej już wtedy korporacji, której wpływy doprowadziły do dwóch nowelizacji przepisów o okresie ochronnym dla kreskówkowych bohaterów. Pierwszą, przedłużającą ochronę do 75 lat (dla przedsiębiorstw), podpisano w 1976 r. Kolejną, bardziej popkulturową, w 1998. Jej sygnatariuszem był prezydent Bill Clinton, a nadana przez opinie publiczną nazwa - “Ustawa ochronna Myszki Miki” - pokazywała jak sprawnie działali korporacyjni lobbyści. Postać otrzymała kolejne lata spokoju (łącznie 120, licząc od momentu kreacji), jednak jeżeli nie dojdzie do kolejnych zmian legislacyjnych Disney straci prawa do Myszki Miki już w 2023 r. Co ciekawe, zagorzała walka o zachowanie wpływów z własnych bohaterów, nie przeszkadzała firmie, swobodnie korzystać z dobrodziejstw domy publicznej. Na pewnym etapie filmy Disneya stanowiły w dużej mierze adaptacje bajek takich jak Królewna Śnieżka, Śpiąca Królewna czy Kopciuszek. Do wykorzystanych pomysłów należy również zaliczyć takie tytuły jak Pinokio albo Księga Dżungli, której filmowa adaptacja została wydana przez Disneya krótko po wygaśnięciu praw do książki. Nie zmienia to jednak faktu, że filmowe i komiksowe postacie i kreacje Disney’a, stały się nieodłącznym elementem rozrywkowego krajobrazu. I to dosłownie nieodłącznym, bo disnejowskie imperium obejmuje obecnie ogromny parki rozrywki, sklepy firmowe, wytwórnie muzyczne czy w końcu grupy medialne takiej jak ABC, LucasFilm i Marvel.

Walt Disney jest obecnie ikoną amerykańskiego szołbiznesu. Pierwszego (honorowego) Oscara otrzymał w 1932 roku za stworzenie wspomnianej już Myszki Miki. Łącznie odebrał 26 akademickich statuetek, 46 razy był do nich nominowany. Zmarł w wieku 65 lat na raka płuc spowodowanego najprawdopodobniej jego największym nałogiem jakim było palenie tytoniu, zazwyczaj za pomocą fajki.

Autor:  Paweł Kowalewicz, prawnik w Fundacji Legalna Kultura