Polskie Radio zdigitalizowało i udostępniło nieznane do tej pory nagrania rozmów Andrzeja Mietkowskiego z wybitnym polskim pisarzem i malarzem - Józefem Czapskim. Pierwsze wspomnienia ważnych wydarzeń i znanych ludzi już zostały opublikowane. Kolejne nagrania trafić mają do sieci wkrótce.

- Był człowiekiem niesłychanej szlachetności, wielkiej czułości i nadzwyczajnej wrażliwości. [...] Uwielbiał i przeżywał czytanie. Tego już dzisiaj się nie spotyka: tak niesłychanie przejętego czytelnika. Książka, która mu się podobała, była dla niego wielkim przeżyciem. Często potrafił czytać na głos, zwłaszcza Norwida, którego uwielbiał - tak o Józefie Czapskim mówił Gustaw Herling-Grudziński. Niejednokrotnie można się również spotkać z opisami Czapskiego jako Błędnego Rycerza naszych czasów. W jego życiu przeplatały się szlaki wojenne z wizjami malarskimi i wrażliwością artysty. Był człowiekiem pełnym sprzeczności i podejmował się trudnych wyzwań.

Polskie Radio opracowało i udostępniło kolejne źródło wiedzy o wielkim pisarzu i malarzu – nagrania rozmów Andrzeja Mietkowskiego z autorem „Swobody tajemnej”. Mietkowski przez wiele miesięcy odwiedzał Józefa Czapskiego w Maisons-Laffitte i rozmawiał, jak sam mówi – o wszystkim. Rozmowy nagrywał magnetofonem Radia Wolna Europa. Dzisiaj – zdigitalizowane i dostępne dla odbiorców – możemy znaleźć na stronie Polskiego Radia. W zamieszczonych do tej pory nagraniach Czapski wspomina m.in. Malraux, Gide’a, Andersa, Sikorskiego, Sartre'a, mówi o Rozanowie, Raymondzie Aronie, Andrzeju Bobkowskim i wielu innych. Polskie Radio zapowiedziało, że w miarę ich opracowywania będą pojawiać się kolejne nagrania. Wcześniej opublikowano rozmowy ze wspomnieniami ze Starobielska, rozważania o świecie i o malarstwie – w tym opowieści o artystach Komitetu Paryskiego, polskich kolorystach, filozofii oraz o polskich i francuskich kręgach artystycznych.


Józef Czapski w grupie kapistów (J. Cybis, H. Rudzka-Cybisowa, T. Czyżewski, Z. Waliszewski, J. Czapski, A. Nacht, J. Jarema, S. Boraczok, T. Potworowski, J. Puget). Paryż 1925"Józef Czapski w Sailly. Rok 1983 (Zdjęcia ze zbiorów Janusza Przewłockiego. Publikacja za zgodą Towarzystwa Przyjaciół Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego)

Józef Czapski urodził się w 1896 w Pradze w rodzinie arystokratycznej. W 1917 r zaciągnął się do I Pułku Ułanów Krechowieckich – zaczątku wojska polskiego. Wkrótce, odkrywszy idee pacyfistyczne, pragnąc służyć bez broni odbył w 1918 r. niezwykle trudną i niebezpieczna misje poszukując w zrewolucjonizowanej Rosji zaginionych kolegów. Wrócił do wojska i w wojnie 1920 r. otrzymał Virtuti Militari. Powrócił później do studiów malarskich, a w 1923 r. zawiązał wraz z kolegami z pracowni Józefa Pankiewicza grupę „Komitet Paryski” (Kapiści), z którą wyjechał do Francji, gdzie malował, pisał i nawiązywał liczne kontakty. Po powrocie do Polski publikował (m. in o Cézannie i o Pankiewiczu) i wystawiał swoje prace. Zmobilizowany w 1939 r. został wzięty do niewoli przez Sowietów. Po uwolnieniu trafił do Armii Andersa, został pełnomocnikiem ds. zaginionych jeńców i był jednym z pierwszych, którzy trafili na trop zbrodni katyńskiej. Później opisywał te kwestie we „Wspomnieniach Starobielskich” (1947) i „Na nieludzkiej ziemi” (1947). Z Armią Andersa przeszedł cały szlak bojowy. W 1945 r. osiadł w Paryżu gdzie prowadzi placówkę II Korpusu, a następnie wspólnie z Jerzym Giedroyciem i Gustawem Herlingiem-Grudzińskim współtworzył Instytut Literacki i „Kulturę”. Publikował w „Kulturze” a także m.in. w „Wiadomościach” londyńskich i w francuskim piśmie „Preuves”.

 Józef Czapski i gen. Władysław Anders na wernisażu wystawy Czapskiego w Galerii Grabowskiego. Londyn 13 X 1964 (Zdjęcia ze zbiorów Janusza Przewłockiego. Publikacja za zgodą Towarzystwa Przyjaciół Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego)

W okresie powojennym pisma Józefa Czapskiego objęte były w Polsce niemal całkowitym zakazem druku, do lat 80’. Jego twórczość pisarska jest równie osobista jak jego malarstwo – niezależnie od tego, czy pisał o sztuce, o literaturze, polityce czy o ludziach. Los zetknął go z wybitnymi postaciami jego czasów m.in. Charlesem de Gaulle’em, Anną Achmatową, Albertem Camusem czy André Malraux. Przez prawie sto lat życia zgromadził ogromne doświadczenie i był świadkiem wielu ważnych wydarzeń historycznych. Jego eseistyka jest mądra i żarliwa. Najważniejszymi książkami Czapskiego są m.in. : „Na nieludzkiej ziemi”, „Wspomnienia starobielskie”, „Wyrwane strony” (rozszerzona wersja książki „Dzienniki, Wspomnienia, Relacje”; oprac. Joanna Pollakówna), „Tumult i widma”, „Proust contre la déchéance. Conférences au camp de Griazowietz” , „Oko”, ”Patrząc”, ”Czytając”. Józef Czapski zmarł w 1993 roku w Maisons-Laffitte i został pochowany obok zmarłej w 1981 r. siostry – Marii Czapskiej.

Rozmowy odsłuchać można TUTAJ>>>